Rustig weer houdt aan in kurkdroge decembermaand

Na een ietwat onstuimige novembermaand met veel regen en wind is het al tijden heel rustig weer in de Benelux. Sterker nog, december is hard op weg om één van de droogste wintermaanden uit de meetgeschiedenis te worden. Het heeft alles te maken met sterke hogedrukgebieden, die de weerkaarten al sinds het begin van de maand domineren. De ene keer vestigen deze hogedrukgebieden zich vrij noordelijk (boven Scandinavië) en is het wat kouder dan normaal, de andere keer nemen ze een zuidelijkere positie in en hebben we temperaturen rond of boven normaal.

In ieder geval houden ze regenstoringen en fronten ver buiten de Benelux. Het lijkt er niet op dat deze situatie snel verandert, want ook volgende week blijven hogedrukgebieden hardnekkig. Aanhoudend rustig weer is het gevolg. Wie graag onze uitleg leest via een video op YouTube kan terecht op winter 2016-2017.

Rustig weer, vochtige grenslaag

Bij hogedrukgebieden denk je aan droog en zonovergoten weer. Toch pakt het in de praktijk vaak anders uit. Met name in het winterhalfjaar, als de zon weinig kracht heeft en de dagen kort zijn, vormt zich onder windarme omstandigheden een vochtige luchtlaag aan de grond. In de lange nachten kan er door de grote uitstraling gemakkelijk mist ontstaan, die overdag weliswaar overgaat in lage bewolking, maar verder niet oplost. Vandaar dat een gesloten grijs wolkendek (met soms zelfs motregen) het gevolg is.

Dit verschijnsel merken we ook op zondag en maandag. Het is overwegend bewolkt. In de nacht en vroege ochtend kan het zicht teruggelopen door (dichte) mist. Overdag trekt de mist op, maar blijft lage bewolking over. De zon zullen we dan ook niet of nauwelijks te zien krijgen. Plaatselijk kan er uit het pakket met lage bewolking een spatje motregen vallen. Verder is het heel rustig weer. Er staat weinig wind uit variabele richtingen. Door de bewolking blijven de minima boven het vriespunt en wordt het overdag 6-9°C.

Geleidelijk kouder door aflandige stroming

Na maandag komt er iets meer beweging in de tot dan toe vrijwel windstille atmosfeer. De stroming wordt aflandig en daar bevindt zich frissere lucht. Vandaar dat de temperaturen zowel overdag als ’s nachts omlaag gaan. Tevens wordt de dagelijkse gang wat groter, wat betekent dat de minima en maxima verder uit elkaar komen te liggen. Dit duidt op meer opklaringen. Na een koude nacht met op veel plaatsen lichte vorst (+2 tot -3°C) hebben we dinsdag overdag dan ook flinke zonnige perioden. Bij een licht briesje uit het oosten tot noordoosten komen de maxima uit tussen 3 en 6°C.

Ook woensdag is het na een mistige en koude start (minima tussen -1 en -4°C) overwegend zonnig. Door alle uitstraling in deze tijd van het jaar is de aangevoerde lucht nog verder afgekoeld en hebben we maxima tussen 1 en 4°C. Een klein beetje winter! Dit alles bij een zwakke tot matige oostzuidoostelijke wind, 2 tot 4 Beaufort. Wie het weer graag extra in detail bekijkt, kan terecht op het weer op locatie.

Hogedruk geeft tegengas aan depressietrein

Boven de oceaan zien we in de loop van volgende week een sterke westcirculatie ontstaan. Bij Groenland stromen enorme hoeveelheden koude lucht de Atlantische Oceaan op, waardoor de straalstroom aangewakkerd wordt en diepe depressies gevormd kunnen worden. Het krachtige hogedrukgebied in het oosten geeft zich echter niet zomaar gewonnen en probeert een depressiedoorbraak tegen te houden.

In de Benelux lijken we precies op het grensgebied van het strijdtoneel tussen lage- en hogedruk terecht te komen. Daarbij blijft de wind in de aflandige hoek (variërend van zuidwest tot oost) waarmee het kwik aan de lage kant blijft.

Op donderdag begint de dag nog vrij zonnig, maar in de loop van de dag raakt het bewolkt. Er trekt een storing over de Benelux, die een aanval uitvoert op het bolwerk van hogedruk. Dat lukt maar ten dele. Donderdagmiddag gaat het licht regenen. Met 4 of 5°C is het vrij koud voor de tijd van het jaar. Mogelijk valt er in de avond en nacht naar vrijdag in de hogere delen van de Benelux (Zuid-Limburg, Ardennen) tijdelijk wat smeltende sneeuw. Deze zal vrijdag overdag de Benelux alweer verlaten.

Licht wisselvallige kerstdagen, vrij koude nachten

Een eerste vooruitblik op de weerkaarten wijst erop dat de kans op een witte kerst dit jaar zeer lijkt. Ten westen van de Benelux blijft de luchtdruk (zeer) laag, ten oosten van ons vrij hoog. Zodoende blijft de stroming zuidelijk tot zuidoostelijk. Traditioneel zijn dat in deze fase van het jaar koude windrichtingen, omdat de wind vanaf land (koud) komt. Desondanks zijn winterse omstandigheden op dit moment niet mogelijk, daarvoor moet de voorgeschiedenis van de lucht veel kouder zijn.

De afgelopen dagen is Europa volgestroomd met vrij zachte lucht. Daardoor kunnen de zuidoostenwinden ditmaal niet echt koude lucht aanvoeren. De temperaturen liggen tijdens de kerstdagen dichtbij de normale waarden van 6°C overdag en rond het vriespunt in de nacht. Soms trekt er een afgezwakte regenstoring over, maar vaker overheersen de droge perioden.

En zo lijkt het erop dat de grootschalige weersituatie maar weinig verandert. Doordat de Russische hogedruk bestand lijkt tegen het depressiegeweld en zijn invloed meestentijds uitstrekt tot over de Benelux, blijft het aanhoudend rustig weer. Als we de neerslagberekeningen tot en met het einde van de maand bekijken, dan zal de totale neerslag som in de meeste plaatsen niet meer dan 10 mm bedragen. Dit betekent dat december 2016 als ‘zeer droog’ de boeken in gaat.