Nieuw warmterecord zeewatertemperatuur Middellandse Zee gevestigd

We hebben er reeds eerder over geschreven: het water van de Middellandse Zee is opnieuw uitzonderlijk warm. In de westelijke helft ligt de temperatuur momenteel tussen 24-28 graden, maar in het oostelijke deel bereikte de temperatuur op meerdere plekken meer dan 30 graden. Vorige week werd zelfs een nieuw all-time warmterecord (sinds 1982) gevestigd: gemiddeld gezien over de hele Middellandse Zee was het zeewater meer dan 28 graden warm. Hoe komt dit en wat zijn de oorzaken en vooral, wat zijn de gevolgen?

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor de komende dagen

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.

Actuele zeewatertemperatuur van de Middellandse Zee

Op onderstaand kaartje worden de actuele zeewatertemperaturen weergegeven. In het overgrote deel van de Middellandse Zee zijn duidelijk paarse kleuren op te merken. In die regio schommelt de temperatuur van het zeewater tussen 27-30°C. Meer naar het westen is het zeewater iets koeler met “slechts” temperaturen tussen 24-27°C.

Figuur. Absolute temperatuur van de Middellandse Zee op 23 augustus 2024. Op enkele plaatsen is het zeewater meer dan 30 graden warm.

Kijken we verder naar de temperatuurafwijking (ten opzichte van gemiddelde data van de laatste 15 jaar), dan zien we een overduidelijke positieve anomalie. Daarbij is te zien dat in een groot deel van de Middellandse Zee het zeewater over het algemeen 2 à 3 graden, maar plaatselijk zelfs tot 5 graden, warmer is dan normaal. Echter, meer naar het westen is de afwijking veel minder sterk aanwezig én in sommige regio’s zelfs iets te koel.

Figuur. Afwijking temperatuur van het zeewater (t.o.v. 2008-2023) van de Middellandse Zee op 16 augustus 2024. Plaatselijk is de anomalie rond of meer dan 5 graden.

Desondanks de ietwat koelere westelijke kant van de Middellandse Zee is er de afgelopen week een nieuw warmterecord gevestigd wat betreft de ruimtelijk gemiddelde zeewatertemperatuur. Op 13 augustus 2024 was de zeewatertemperatuur over het gehele gebied gemiddeld 28.22 graden, en dat is een nieuw record sinds het begin van de metingen in 1982. Daarmee werd het vorige record uit 2023 verbroken. Op 15 augustus spreken enkele bronnen zelfs over een gemiddelde temperatuur van 28.56 graden, met een absoluut maximum van 32 graden nabij de Egyptische kust.

Figuur. Verloop in de tijd van de ruimtelijk gemiddelde zeewatertemperatuur over de Middellandse Zee. Een nieuw warmterecord van de zeewatertemperatuur in de Middellandse Zee werd gevestigd en het oude record van 2023 werd verbroken.

Oorzaken en gevolgen hoge zeewatertemperatuur van de Middellandse Zee

Waarom is het zeewater nu zo warm? De Middellandse Zee is enerzijds een relatief afgesloten zee, omringd door land, waardoor het water hier gemakkelijker opwarmt dan bijvoorbeeld in het midden van de Atlantische Oceaan. Door het semi-gesloten karakter treedt er dan ook weinig uitwisseling van koeler water van de Atlantische Oceaan op.

Niet alleen de geografische ligging/kenmerken spelen een rol, maar ook de positie van atmosferische drukgebieden en de intensiteit van de zon zijn belangrijk. Sinds juni bevindt zich een nagenoeg constante rug van hoge druk op 500 hPa boven Oost-Europa en deels boven het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Dit creëerde ideale omstandigheden (veel zon, warme subtropische lucht, weinig wind en dus ook weinig verticale menging van het zeewater) voor het opwarmen van het zeewater in die regio.

Bovendien treedt er door de droge en warme condities veel evaporatie (verdamping) op, wat het zeewater een nog hogere zoutconcentratie geeft. Zout water warmt sneller op dan zoet water, wat opnieuw een soort feedback mechanisme ingang steekt. Naast de Middellandse Zee zijn ook op andere plaatsen de zeewatertemperaturen op dit moment trouwens (aanzienlijk) hoger dan normaal.

Ook is er een link met de klimaatopwarming. Water fungeert namelijk als een buffer tegen de opwarming van de aarde omdat het een grote warmteopslag realiseert. Meer dan 90 procent van de overtollige warmte, afkomstig van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde, wordt door de oceanen namelijk geabsorbeerd. Er is de afgelopen jaren dan ook een duidelijke trend waarneembaar: de temperatuur van het zeewater wereldwijd blijft stijgen. Hierdoor worden mariene hittegolven steeds waarschijnlijker. De combinatie met de gunstige positie van hogedrukgebieden over de Middellandse Zee en de hoge intensiteit van de zon van de afgelopen weken resulteerde in de extreem hoge temperaturen van het zeewater.

Figuur. Trend van de globale zeewatertemperatuur sinds 1880.

Een van de belangrijkste gevolgen van het warme zeewater treedt vooral op in het najaar. Dan kunnen vanuit het noorden impulsen komen met koele bovenluchten. Op die manier kan een groot contrast ontstaan tussen het warme zeewater en de koele bovenluchten, met de vorming van stevige onweerscomplexen. Soms kan hier zelfs een Medicane uit ontstaan, met mogelijk zware gevolgen. Benieuwd of we, in navolging van wat we zouden verwachten, dit jaar dan ook hevige plensbuien krijgen rondom de Middellandse Zee tijdens het najaar!