Middellandse Zee hotspot van klimaatverandering
1
Droogte, hitte, bosbranden en nu noodweer. De Middellandse Zee is een hotspot van klimaatverandering. Dat werd afgelopen weken en maanden zeer duidelijk. Maar hoe komt dat precies? En mogen we nog meer noodweer verwachten de volgende maanden nu het zeewater veel warmer is dan normaal?
- Weerliefhebber? Volg ons ook op Twitter en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
Middellandse Zee snelst opwarmende zee
De Middellandse Zee is de snelst opwarmende zee op aarde. De afgelopen 40 jaar warmde de gemiddelde temperatuur met 0.4°C per decade op. Steeds vaker komen er ook zogenaamde mariene hittegolven voor. Periodes waarbij het zeewater veel hoger is dan normaal. De hogere temperaturen beïnvloeden niet alleen het level in de zee, dat dramatische veranderingen ondergaat, maar ook het klimaat van de omliggende landen.
Extreme zeewater temperaturen in 2022
Afgelopen zomer bereikten de zeewatertemperaturen in de Middellandse Zee, vooral in het noordwesten, record hoge waardes. De oorzaak daarvan is de persistente aanvoer van warme lucht over de zee. Nabij Corsica bereikte het water op 24 juli een temperatuur van maar liefst 30.7°C.
Tropicalisatie
De steeds hogere temperaturen, vooral in het zuidoosten wordt vaak beschreven in de zogenaamde “tropicalisatie van de Middellandse Zee”. Daarmee wordt bedoeld dat de zee steeds meer tropische kenmerken vertoont.
Toenemende droogte en hitte in de zomer
De opwarmende temperaturen van de Middellandse Zee worden veroorzaakt door hogere temperaturen doorheen het hele jaar. In de Middellandse Zeegebieden stegen de gemiddelde temperaturen met ongeveer 1°C tussen 1990 en 2020. De hogere temperaturen vallen echter vooral in de zomer op met de laatste jaren meermaals extremen tot 45°C en meer. De hittegolf van juli 2022 in Spanje was de meest intense sinds het begin van de metingen. Daarnaast kende de zomer in Spanje dit jaar 42 hittegolf dagen, ten opzichte van 14 gemiddeld tussen 2011 en 2020.
Spanje, Portugal en Frankrijk werden ook bijzonder zwaar getroffen door bosbranden. Italië en Marokko kwamen dan weer in het nieuws door de droogte. In Marokko zijn de waterreservoirs nog maar voor 27% gevuld. In het oosten van de Middellandse Zee breiden de woestijnen dan weer snel uit in Irak en de omliggende landen. Meer naar het westen, inSpanje, drogen moeraslanden volledig op.
Waarom worden de Middellandse Zeegebieden zo snel droger?
De eerste oorzaak is een grootschalig fenomeen dat samenhangt met de straalstroom. Door een veranderend patroon van de straalstroom ligt de Middellandse Zee vaker onder de invloed van een hogedrukgebied met weinig neerslag.
Het tweede effect hangt samen met het kleiner worden van het temperatuurverschil tussen zee en land. De klimaatmodellen tonen aan dat in de herfst en winter het land opwarmt met 3-4°C en het zeewater met slechts gemiddeld 2°C. Het kleinere temperatuurverschil vergroot het drukverschil wat aanleiding geeft tot een sterker hogedrukgebied waardoor, net als gevolg van de straalstroom, regen rond de Middellandse Zee heen cirkelt.
De droogte liet zich de afgelopen zomer vooral zien in de enorme bosbranden die de Middellandse Zeegebieden teisterden. Nooit eerder, sinds het begin van de observaties weliswaar, ging zoveel land in vlammen op.
Uit onderzoek blijkt dat veel van de branden zijn aangestoken of ontstaan door fout beheer of menselijke fouten, maar het is de langdurige droogte die ervoor zorgt dat er een (bijna) onuitputtelijke voorraad is van brandstof. En de oorzaak daarvan is de klimaatverandering.
Extreme neerslag in de herfst en winter
Maar naast de toenemende extreme temperaturen en droogte zien we de laatste jaren ook steeds meer hevige onweersbuien in de gebieden rond de Middellandse Zee. Dat heeft vooral te maken met de opwarmende Middellandse Zee. We zien namelijk niet per se meer onweersbuien, maar wel intensere. De hogere zeewatertemperaturen bieden meer energie waarvan de buien kunnen profiteren. Er is “meer brandstof” voor handen.
De intensere buien worden vooral gevormd bij de passage van hoogtetroggen over Europa. Zodra de koudere lucht over de Middellandse Zee schuift wordt een bijzonder onstabiele atmosfeer gecreëerd waarin de buien eenvoudig kunnen ontstaan. Hoe groter het contrast tussen lucht en zeewater temperatuur, hoe feller de buien kunnen zijn. Denk aan de typische Gota Fria’s in Spanje of de Episodes Cevenol in Frankrijk.
Intense onweersbuien deze herfst?
Nu de Middellandse Zee bij het begin van de herfst warmer is, is de kans op hevige onweersbuien groter dan normaal in de omliggende gebieden. Daarnaast is het uitkijken of een Medicane zich zal/kan ontwikkelen. We kregen daarvan op 16 september al een voorbode met zeer intense onweersbuien in Italië en Kroatië waarbij verschillende (dodelijke) slachtoffers vielen.
Meer sneeuw aan de zuidkant van de Alpen dit jaar?
Als de drukconfiguratie het toelaat, zou de herfst en winter dit jaar wel eens sneeuwrijk kunnen verlopen aan de zuidkant van de Alpen. Hoe hoger de temperatuur van de Middellandse Zee, hoe meer vocht er kan opgepikt worden en gebruikt worden voor de stuwing tegen de zuidkant van de Alpen. We herinneren ons allemaal de sneeuwdumps van 2020. Krijgen we deze herfst en winter een herhaling?
De klimaatverandering vergroot dus niet alleen het risico op droogte, maar ook op wateroverlast en noodweer, en zelfs extreme sneeuwval.