Geavanceerde radarbeelden kunnen inzet hagelkanonnen beperken

Het gebruik van hagelkanonnen om fruit te beschermen tegen hagelschade roept steeds meer protest op. Met het aanbreken van een nieuw onweersseizoen speelt de discussie opnieuw op. Hebben hagelkanonnen daadwerkelijk effect en zijn ze niet te scherp afgesteld? Dit bericht werd geschreven door gastblogger bij NoodweerBenelux, Paul Begijn. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden via info@noodweer.be.

Stormchasers hebben er lang naar uitgekeken, een nieuw seizoen met kansen op onweer en de prachtige wolkenstructuren die buien met zich meebrengen. Veel mensen zitten er echter niet op te wachten. Met name fruittelers en agrariërs vrezen schade aan hun gewassen door wind, overvloedige regenval en hagel. Om de kans op hagelschade te verkleinen, wordt er sinds een aantal jaren gebruik gemaakt van zogenoemde hagelkanonnen.

Met 23 juni 2016 nog vers in het geheugen (zware hagelbuien richtten toen voor miljoenen schade aan gebouwen en landbouwpercelen) is de roep om hagelkanonnen alleen maar groter geworden. Gevreesd wordt dat door de klimaatverandering alleen maar vaker zware buien zullen optreden.

Werking

Hagelkanonnen schieten bij onweersbuien om de paar seconden schokgolven in de lucht. Hierdoor worden buien verstoord en valt er volgens de fruittelers geen hagel meer. Hoe een hagelkanon werkt lees je in dit verslag.

Hagelkanonnen in Zuid-Beveland

In de Zak van Zuid-Beveland wordt al jaren discussie gevoerd over de inzet van hagelkanonnen. Het gebied is rijk aan boomgaarden waar fruittelers de kost verdienen. Om de kans op een goede oogst te doen vergroten, wordt er al jaren gebruik gemaakt van hagelkanonnen. Dit tot frustratie van de Stichting Behoud de Zak van Zuid-Beveland (BZZB), die opkomt voor het kleinschalig cultuurlandschap in Zuid-Beveland.

De BZZB kijkt rijkhalzend uit naar de uitspraak van de Raad van State tegen het vergunnen van 9 anti-hagelkanonnen in de gemeente Borsele. Die uitspraak zou eigenlijk 26 april j.l. zijn, maar is uitgesteld tot nader order. De stichting roert zich al ruim 10 jaar in het dossier om uiteenlopende redenen. Grootste bron van ergernis is de geluidsoverlast en de gevoeligheid waarmee de apparaten zijn afgesteld.

‘Oorlog’ in de polder

“Evenals de inwoners van de Zak werd de BZZB in 2006 opgeschrikt door luide knallen. Niemand wist wat er aan de hand was,” schrijft de stichting in zijn nieuwsbrief van mei 2017. “Het bleken anti-hagelkanonnen. Na die eerste kennismaking besloot de gemeente te vergunnen. De Raad van State vernietigde deze eerste vergunningen. Na die valse start mocht het gebruik gewoon doorgaan.

Bij iedere donkere wolk werd het oorlog. Al snel bleek dat het vergunnen van de hagelkanonnen, die veel lawaai produceren en niet binnen de geluidsnormen passen, niet eenvoudig is. Bovendien kende niemand een vergunningstraject voor dit soort apparaten, die 100 jaar geleden al gebruikt werden en na grote hagelschade op de schroothoop belandden.”

Op zijn website verwijst de BZZB naar een standpunt van de Wereld Meteorologische Organisatie waarin staat dat er geen enkele wetenschappelijke onderbouwing is, noch een geloofwaardige hypothese die de werking van hagelkanonnen zou ondersteunen.

Het volledige standpunt van de BZZB en achtergrondinformatie is hier te vinden.

Wel of geen nut?

Net als de BZZB zetten ook veel meteorologen hun vraagtekens bij de werking van hagelkanonnen. Ze staan daarmee lijnrecht tegenover de fruittelers die zeggen wel degelijk effect te zien van de apparaten. Zo gaven meerdere fruittelers in Zuid-Beveland in het Pinksterweekend van 2014 aan nut te hebben gehad van hagelkanonnen.

Op percelen waar geen hagelkanon stond ging een groot deel van de opbrengst verloren, terwijl op percelen met kanonnen de schade beperkt bleef, zo luidde de conclusie van enkele fruittelers. Hoewel het moeilijk te bewijzen is of hagelkanonnen nut hebben, ontbreekt ieder wetenschappelijke onderbouwing. Er is dus nog veel onderzoek nodig, om een conclusie te kunnen verbinden aan de voortdurende discussie.

Supercell

Waar veel critici het wel over eens zijn, is de geluidsoverlast en de hoge frequentie van gebruik. Omdat ik zelf jaren in Zeeland heb gewoond en er nog altijd werkzaam ben, kan ik me de geluidsoverlast die omwonenden ervaren goed voorstellen. Anderzijds begrijp ik ook heel goed dat fruittelers er alles aan proberen doen om de kansen op een geslaagde oogst te verhogen.

Toch kan een hoop overlast al bespaard worden door de precisie waarmee hagelkanonnen afgaan. De meeste buien in onze contreien bevatten geen onweer, laat staan hagel. En zelfs veel onweersbuien gaan zonder hagel gepaard. Slechts een klein percentage van het aantal onweersbuien boven de Lage Landen gaat met hagel gepaard. En nog een veel kleiner deel gaat gepaard met grote hagel (> 2 cm) waardoor ook grootschalige schade optreedt.

Vaak gaat het dan om het zwaarste type bui dat we tegenkomen in onze omgeving: de supercell. Dit soort buien zijn echter een zeldzaamheid in onze landen. Supercells komen slechts enkele keren per jaar voor in onze landen en dan met name in de tweede helft van het voorjaar, de zomer en het eerste deel van het najaar.

Geavanceerde radarbeelden

Het probleem is echter dat hagelkanonnen bij het minst of geringste afgaan. Zodra er bliksemdetecties worden gemeld, is dat voor veel fruittelers al een teken om het kanon in werking te stellen. Nu radarbeelden steeds geavanceerder worden (hagel wordt steeds beter gedetecteerd), is het noodzaak dat er een vertaalslag komt waardoor er een betere afweging gemaakt kan worden om de kanonnen in te zetten. Want zolang er geen wetenschappelijk bewijs is, kan de techniek van radarbeelden wel het verschil maken om de inzet van de kanonnen en de daarmee gepaard gaande geluidsoverlast te beperken.