Een terugblik op de eerste 40 graden ooit in de Benelux
1
In 2019 beleefden we rond deze periode een nooit gekende hitte-opstoot. Voor het eerst in de geschiedenis werden er temperaturen tot boven 40 graden gemeten op meerdere plaatsen in de Benelux. Hoe warm werd het alweer op die bewuste 25 juli 2019? Waarom kon het zo warm worden? In deze terugblik op de eerste 40 graden ooit in de Benelux gaan we met een woordje uitleg dieper in op die uitzonderlijke gebeurtenis.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]
Temperatuurrecords in het verleden
Tot vorig jaar hielden 2 heel oude temperatuurrecords stand (uit 1947 voor België en 1944 voor Nederland). In België stond de hoogste temperatuur voor Ukkel lange tijd op datum van 27 juni 1947. Die dag werd er 38,8°C gemeten. De meetmethode toen was echter niet compatibel met de huidige methodologie.
Door allerlei correcties (open weerhut, zonne-instraling) werd de uiteindelijke temperatuur die dag daarom bijgesteld op 36,6°C. Op 19 juli 2006 kwam men met 36,2°C dichtbij, maar werd dat record niet gebroken. Voor Nederland stond het oude record op 38,6°C, gemeten op 23 augustus 1944 in Warnsveld. In juli 2019 sneuvelden echter alle hitterecords.
Waar sneuvelden hitterecords in de Benelux?
De maand juli 2019 verliep eigenlijk grotendeels normaal. Tijdens de laatste 10 dagen van juli kwam er echter verandering in het weerbeeld. Tijdens bovengenoemde periode kwam het namelijk tot een hittegolf. Dit zowel in België (Ukkel: van 22 tot 26 juli) als in Nederland (De Bilt: van 22 tot 27 juli). Voor het eerst werd toen code rood uitgegeven door het KMI in verband met hitte.
- Meet de temperatuur met een digitaal weerstation? Deze Alecto WS-5500 is gegeerd bij weeramateurs
Op 24 juli 2019 kwam het dan voor het eerst op Belgisch grondgebied tot een temperatuur van meer dan 40 graden in Wallonië. Op 25 juli gebeurde dit echter op veel grotere schaal. Voor België werden de temperatuurrecords die dag zowel in Ukkel (39.7 graden) als nationaal (41.8 graden in Begijnendijk) verbroken. In Nederland gold dit eveneens voor De Bilt (37.5 graden) als voor het hele land (40.7 graden in Gilze-Rijen). Op 26 juli werd het plaatselijk in Nederland nog meer dan 40 graden.
Dit resulteerde dus in de eerste 40 graden ooit in de Benelux. In een volgende sectie gaan we dieper in op de oorzaak van die opmerkelijke hitte-opstoot.
Waarom kon het zo warm worden op 25 juli 2019?
Globaal gezien kunnen we stellen dat de extreem hoge temperatuur plaatsvond door een combinatie van verschillende factoren. Het gaat hier over de luchtdrukconfiguratie, de droogtetoestand en de klimaatverandering. Bij deze terugblik op de eerste 40 graden ooit in de Benelux gaan we hieronder op elke factor dieper in.
Situatie op de weerkaarten
Advectie van warme en droge lucht
Wanneer we de weerkaarten van die dag bekijken, dan zien we onmiddellijk waarom het die dag zo warm was. Een lagedrukgebied bevindt zich op de Atlantische Oceaan en een hogedrukgebied ten oosten van ons. Hierdoor werd droge en warme lucht naar ons land gestuwd. Ook op hoogte werd bijzonder hete lucht naar onze regio aangevoerd. Op 1.5 km hoogte werden namelijk temperaturen voorspeld tot 23 à 24 graden. In volle zomer en bij zonnig weer kunnen daar 15 à 16 graden bijgeteld worden om de temperatuur aan de oppervlakte te bekomen.
- Geef de hitte geen kans met deze airco voor kleine ruimtes
- Snel een grote ruimte afkoelen met een airco?
Doordat de aangevoerde lucht ook droog was, kon de zon die dag volop schijnen. De luchtvochtigheid daalde die dag dan ook op meerdere plaatsen onder 30%. Wolkenvorming kreeg daardoor weinig kans. Dit hielp dan ook goed om de temperatuur bijzonder hoog te laten stijgen. Omdat de wind niet stevig waaide, werd turbulente mixing met de bovenlucht voorkomen. Ook dit hielp bij de temperatuurstijging.
Droogtetoestand
Lage hoeveelheid bodemvocht
Ook de droogte speelde een grote rol in het behalen van de hoge temperaturen. Tegen eind juli waren de neerslagtekorten in vele plaatsen alweer opgelopen tot ca. 200 mm. Hiermee bevond 2019 zich op dat moment bij de 5% droogste jaren ooit. Bovendien was er het jaar ervoor (2018) ook een droogteproblematiek. Deze had zich in het winterseizoen niet kunnen oplossen. Op vele plaatsen waren de grondwaterstanden dan ook zeer laag.
De reden waarom droogte de hitte versterkt zit hem in het energiegebruik. Bodemvocht zal ervoor zorgen dat de energie komende van de zon deels gebruikt zal worden voor evapotranspiratie. Die ‘verloren’ energie kan het oppervlak dus niet verder opwarmen. Wanneer de bodem droog is, kan zo goed als alle inkomende zonnestraling gebruikt worden om het aardoppervlak op te warmen. Er gaat dan geen energie verloren aan evapotranspiratie. Bovendien koelt verdamping van water de lucht af en laat dat nu net datgene zijn dat er ontbreekt tijdens een droogte.
Klimaatverandering
Warmere en drogere zomers
Ook de klimaatverandering speelt een rol. Normaal gezien is het zo dat een enkele gebeurtenis niet direct gelinkt kan worden aan klimaatverandering op zich. Hiervoor hebben we namelijk data nodig over een periode van minstens 30 jaar. Het weer (een enkele gebeurtenis) is namelijk niet hetzelfde als klimaat (statistiek van het weer over een periode van 30 jaar). Wanneer we echter die data bekijken over een periode van 30 jaar, kunnen wel objectief vaststellen dat de extreme temperaturen steeds hoger worden.
Zeker ten opzichte van vorige eeuw zijn deze verschillen duidelijk. In die zin is het wel geplaatst om te zeggen dat deze temperatuurextremen deel uitmaken van de klimaatverandering. Zeker wanneer we het in een bredere kader bekijken.
Wanneer we de data bekijken in termen van herhalingsperiode valt die verschuiving duidelijk op. Inde figuur hierboven zien we bijvoorbeeld dat er voor Ukkel eens om de 5 jaar een julimaand is waarop de maandelijkse maximumtemperatuur 34°C overschrijdt in het huidige klimaat (1990-2019, oranje pijl links). In het vroegere klimaat (1901-1930) was dat slechts eens om de 15 jaar (blauwe pijl links).
Dezelfde redenering kan gemaakt worden voor De Bilt (pijlen rechts). In het vroegere klimaat kwamen temperaturen boven de 35 graden dan ook niet voor. De kans op zomers met hogere temperaturen is dus duidelijk toegenomen.
Conclusie: samenloop van omstandigheden zorgde voor hitterecords met eerste 40 graden ooit in de Benelux
Een terugblik op de eerste 40 graden ooit in de Benelux leert ons dat oude temperatuurrecords (van 1947 voor België en 1944 voor Nederland) jaren lang stand hielden. Nooit werd het daarbij warmer dan 40°C in de Benelux. Dit veranderde echter in juli 2019 door een samenloop van omstandigheden. Een terugblik op de eerste 40 graden ooit in de Benelux leerde ons dan ook dat verschillende zaken belangrijk waren.
Meer bepaald zorgde de advectie van warme en droge lucht, de kalme wind, de droogtetoestand van de bodem en de klimaatverandering voor extreme hitte. In België werd daarbij de hoogste temperatuur gemeten (41,8°C in Begijnendijk).
Sommige linkjes bevatten affiliate