Droogte wordt extreem in de Benelux en het einde is nog niet meteen in zicht

Afgelopen weken bleef grootschalige neerslag uit en verscherpte de droogte zich in heel het land. Ook met het ingaan van juli zien de weersignalen er volop zomers uit met aanhoudend hoge temperaturen, veel zon en een gebrek aan neerslag. Stomen we voort naar een echte topzomer? Zal de natuur verder verdorren en hoe extreem is de huidige droogte? Jullie lezen het allemaal in dit artikel.

• Volg onze weerupdates op Facebook en Twitter.
• Bekijk onze livestreams op YouTube.

Zon, warmte en vooral ook droogte!

De zomerperiode die we momenteel beleven is best uitzonderlijk te noemen. Een geblokkeerd luchtdrukpatroon zorgt namelijk al wekenlang voor het systematisch ontbreken van neerslag. De laatste echte neerslag van betekenis in heel Vlaanderen viel op 1 juni met een uitstervend onweerscomplex dat vanaf het zuidoosten ons land veroverde. 7 juni viel er in het zuidwesten nog neerslag maar die was zeer lokaal.

Daarna was het al zon en droogte wat de klok sloeg onder uitlopers van het hogedrukgebied van de Azoren dat zich later in juni richting West-Europa verplaatste. Tijdelijk kregen we halverwege de maand en rond 23 juni een noordelijke luchtstroming met koeler weer maar ook toen bleef neerslag echter uit.

Hoe extreem is de droogte?

In mei waren de neerslagverschillen al heel groot met op sommige plaatsen tientallen liters water (veroorzaakt door Pulse-onweersbuien) terwijl andere plaatsen keer op keer ontsnapten aan de buien. Dat is nu eenmaal ‘het nadeel’ dat gepaard gaat met dergelijke onweders.

Bovendien is langdurige gezapige (rustige) regen beter voor de natuur dan korte intense regen. Bij intense regen is de infiltratiecapaciteit van de bodem namelijk al snel bereikt en stroomt het overtollige water gewoon af naar putten en rivieren. Dit water wordt dan ook niet gebruikt om de grondwatertafel aan te vullen. Bij rustige regen sijpelt al het water in de bodem en worden de voorraden mooi aangevuld.

Onderstaande tweet toont het gevolg van een regenintensiteit die groter is dan de infiltratiecapaciteit van de bodem. Het water stroomt dan gewoon af het oppervlak en zorgt op de velden voor erosie van de vruchtbare bodem. In steden is dit vaak een probleem vermits de infiltratiecapaciteit van klassieke asfalt 0 mm is.

We begonnen de maand juni dus al met grote regionale verschillen betreffende cumulatieve waterhoeveelheid sinds het voorjaar. Begin juni zorgden enkele buien dan nog voor een toename van die verschillen alvorens het de rest van de maand overal uitdroogde. Het gevolg is een kaart van Vlaanderen met grote verschillen betreffende de droogtetoestand. Bekijk deze actuele kaart via onze collega’s van Waterinfo.

Vermits we de volgende dagen niet meteen neerslag van betekenis verwachten zal die kaart met droogtetoestand verder evolueren in deze kaart.

Planten met een oppervlakkig wortelstelsel (gras is daar het zeer goede voorbeeld van) krijgen het hierdoor steeds moeilijker. De watertafel zit steeds dieper waardoor deze planten met hun wortels geen water meer kunnen onttrekken. Bomen en andere planten met een dieper wortelstelsel geraken wel nog diep genoeg voor enig water. Daarbij komt nog dat door de grote hoeveelheid zon en de kracht van de zon de planten zelfs verbranden wat ook mee de dorheid van het gras veroorzaakt.

Uiterst droog dus en als we de kaart van het KNMI er bij nemen zien we dat in men in Nederland nu ongeveer de grens met de 5% droogste jaren overschrijdt (een jaar gedefinieerd sinds 1 april). Ook op deze grafiek is te zien dat de tendens aanhoudend droog is met een toename van het neerslagtekort. Door de regenval begin mei zullen we het recordjaar van 1976 waarschijnlijk niet bereiken.

Volgende dagen zal op steeds meer plaatsen dan ook het verbod op watergebruik voor zwembaden bij te vullen, tuinen te sproeien etc. afgekondigd worden. Bovendien zullen heidegebieden die zeer gevoelig zijn voor natuurbranden een code rood krijgen met een verhoogde waakzaamheid van de brandweer.

Volgende dagen aanhoudend zomerweer

De droogte is dus volop aanwezig en het ziet er niet meteen naar uit dat dat direct zal veranderen. Het drukpatroon blijft geblokkeerd met hogedrukkernen die hoofdzakelijk ten noordwesten van onze landen gevestigd blijven.

Hoogtekaarten laten blokkade zien

Op de hoogtekaart van 5,5 km ligt er op maandag een mooie rug over ons land. Deze rug zorgt voor stabiel weer met een dikke subsidentielaag (dauwpunt en temperatuur curve ver uiteen op de sounding). Het resultaat is een wolkenloze hemel met zon van ’s morgens tot ’s avonds. De atmosfeer is gewoon te stabiel voor de vorming van stapelwolken. Ter info, de convectietemperatuur ligt morgen rond 42-43°C, en dat is toch net iets te hoog gegrepen!

Meer informatie over het gebruik van soundings kunnen jullie vinden in dit artikel.

Bijhorende 500 hPa kaart. De rug over de Benelux is aangeduid met een zwarte lijn.

De rug over de Benelux blijft ook dinsdag en woensdag aanwezig met stabiel zomerweer. Op donderdag is een iets meer zonaal patroon te zien (west – oost) op hoogte en nadert er een zwakke hoogtetrog. Tussen de trog en de rug over Centraal-Europa wordt de atmosfeer dan wat onstabieler en is er ook meer bewolking aanwezig. Vooral over het zuiden van het land is de onstabiliteit dan het grootst en is de kans op een bui niet uitgesloten. Elders in België blijft het waarschijnlijk droog.

Richting het weekend verdwijnt de hoogtetrog door nieuwe hogedrukimpulsen vanaf het westen. Op de hoogtekaart van 5,5 km zien we een nieuwe krachtige rug arriveren vanaf het westen (zondag) die voor extra stabiliteit zal zorgen. Deze nieuwe rug zou alvast tot halverwege volgende week ons weer bepalen met dus aanhoudend stabiel en vooral ook droog zomerweer.

Weersverwachting komende dagen

We hadden het zomerweer van de afgelopen dagen al uitgebreid voorspeld in een vorig artikel. Het was dan ook echt genieten met veel zon en temperaturen tot 30°C (gisteren). Voor de volgende dagen ziet het er op de weerkaarten aanhoudend zomers uit.

Maandag, dinsdag en woensdag schijnt de zon volop met temperaturen tussen 25 en 30°C. De wind zwakt geleidelijk af en waait nog steeds uit het oosten. Uit die hoek blijft de aangevoerde lucht ook erg droog (lage vochtigheid) waardoor het niet zwoel aanvoelt. Woensdag passeren er vanaf het zuiden wel enkele hoge wolkenvelden. Woensdagavond zou de naderende hoogtetrog in de Ardennen voor een lokale bui kunnen zorgen maar dat is nog onzeker.

Donderdag dan tijdelijk wat meer wolkenvelden onder invloed van de hoogtetrog. Door de bewolking en de iets koelere lucht geraken de temperaturen ook net iets minder hoog. Op een lokale bui na in het zuidoosten van het land zou het wel droog blijven. Vrijdag en ook tijdens het weekend blijft het volop zomeren met hoge temperaturen en veel zon.

Op de weerpluim blijven degelijke neerslagsignalen eigenlijk uit alvast tot het weekend van 14 juli en klimmen de temperaturen dagelijks tot 25-30°C. Het zomerse weer houdt dus gewoon aan. Het is afwachten of de weermodellen de volgende dagen deze zomerse trend blijven bevestigen of dat er toch een omslag komt ergens in juli.