Draslanden van Spaans natuurpark Doñana volledig opgedroogd
1
De laatste permanente zoetwaterlagune van het natuurpark Doñana is helemaal opgedroogd, meldt de Spaanse Hoge Raad voor Wetenschappelijk Onderzoek (CSIC) in een persbericht. Dat is te wijten aan de extreme droogte maar ook aan jarenlange overexploitatie van het grondwater.
De situatie in het grootste nationaal park van Europa, Coto de Doñana, is uiterst kritiek, want de laatste plassen water zijn volledig opgedroogd. Normaalgezien droogt een deel van de lagunes in de draslanden op in de zomer, maar de grotere lagunes waren tot nu toe permanent gevuld met water.
Broedplaats
Tot dusver waren de natuurlijke natte ecosystemen van het Nationaal Park Doñana uniek in de wereld want ze herbergen een veelheid aan verschillende zout- en zoetwaterhabitats, zoals draslanden, moerassen, getijdevlakten en -poelen, duinen, weiden en bossen, met een hoge biodiversiteit.
Het reservaat geniet wereldwijde bekendheid als broedplaats voor enorme zwermen trekvogels, o.a. famingo’s, die over Europa en Afrika migreren. Ook bedreigde diersoorten vinden in Doñana een laatste toevluchtsoord, zoals de Iberische lynx (zie uitgelichte afbeelding), en de keizerarend.
Strategische plek
Waterverzadigde ecosystemen zoals in Doñana hebben een klimaatbufferende werking. Daarom zijn ze van belang bij het bestrijden van woestijnvorming, een probleem waar Spanje al mee worstelt, maar dat ook regenachtige gebieden kan treffen. Alleen al door haar ligging tussen Zuid-Europa en Noord-Afrika bevindt Doñana zich op een strategische plek om het uitbreiden van de Sahara tegen te houden. De bescherming van de watervoerende lagen ondergronds (aquifers) is dus van cruciaal belang. De huidige ontwikkelingen in Doñana en in de monding van de Guadalquivir zijn verontrustend. Het weer wordt extremer – elk jaar is droger -, en de overexploitatie van grondwater blijft doorgaan.
- Waarom krijgen we vaak extremere temperaturen bij droogte?
- Wat is de Dust Bowl en kan die naar Europa komen?
- Werelddag tegen woestijnvorming en droogte.
Laatste lagune opgedroogd
De Santa Olalla lagune was de enige lagune waar nog water in stond in augustus, maar nu is ook daar het laatste oppervlaktewater verdampt en blijft enkel een een kleine modderpoel over. In het algemeen was er al 80 tot 90% minder water in de het natuurpark dan in het jaar 2000.
Voor milieuorganisaties komt de extreme situatie niet als een verrassing. Ze waarschuwen al decennialang voor de verslechterende gezondheid van de natuur en de gevolgen van vele milieurampen, o.a. een mijnramp, in Doñana, ondanks de EU-bescherming die het park geniet via haar status als Biosfeerreservaat (in 1980 toegekend).
Het natuurpark Doñana is erg afhankelijk van het grondwater in de aquifers, dat via het bekken van de Guadalquivir wordt aangevuld. Er valt niet veel regen in de streek, en klimaatverandering verergert de droogtetrend. Deze zomer was de droogste ooit in Spanje.
Aardbeien en golfterreinen
Het gebied rond Doñana en de Guadalquivir is de economische motor van Zuid-Spanje maar dat wil ook zeggen dat de druk op de natuurlijke hulpbronnen, vooral water, bovenmaats groot is. Water wordt afgetapt en omgeleid naar de landbouw, de toerismesector, golfterreinen en tuinen. Vooral de badplaats Matalascañas springt naar voor in de Spaanse media.
Onderzoekers van de CSIC schrijven:
“Hoe kan het zijn dat in Matalascañas de gazons worden besproeid terwijl in Doñana de lagunes opdrogen?”
Waterputten
De teelt van rood fruit, o.a aardbeien, gebeurt voor een groot deel illegaal en is bijzonder waterverslindend. Door de waterschaarste en uitblijven van een waterbesparingsbeleid, is de streek doorzeefd door duizenden illegale waterputten die het water uit de diepe aquifers trekken. Spanje is in 2019 voor het Europese Hof van Justitie geroepen voor haar laksheid bij het beheer van Doñana en het oogluikend toestaan van de waterroof. Het conservatieve regionale beleid staat bovendien niet te springen om van klimaatactie een topprioriteit te maken.
Maar nu Doñana volledig droog is, en ook de landbouwopbrengst niet meer is wat ze geweest is, gaan er steeds meer alarmbellen af. In april van dit jaar schreven dertig ngo’s een open brief aan het Europese Parlement, om de neergang van de natuur in Doñana een halt toe te roepen.
Bron: Bonne, K. Droogte, Doñana, en de Draslandkoningin. Uitgelichte afbeelding: Iberische lynx, door lynxexsitu.es.
